Ảnh: Hội thảo do Bộ KH&CN tổ chức hướng dẫn biểu mẫu và điền thông tin trực tuyến ngày 18/7/2023 tại đầu cầu Sở Khoa học và Công nghệ

Theo Báo cáo GII 2022 của WIPO ghi nhận: Việt Nam xếp thứ 48/132 về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu và đứng thứ 2 trong nhóm 36 nền kinh tế thu nhập trung bình thấp. Việt Nam xếp hạng 3 ở khu vực Đông Nam Á (sau Thái Lan và Singapore). Trong những năm vừa qua, Việt Nam luôn có kết quả đổi mới sáng tạo cao hơn so với mức độ phát triển. Điều này cho thấy hiệu quả trong việc chuyển các nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra đổi mới sáng tạo, đồng thời phản ánh ở bình diện quốc gia, Việt Nam là một trong số ít những quốc gia thu nhập trung bình thấp được WIPO ghi nhận có tốc độ bắt kịp về đổi mới sáng tạo nhanh nhất. Tuy nhiên, nếu ở khía cạnh bình diện địa phương trong nước thì tình hình thực tế cho thấy các địa phương còn lúng túng trong việc tham gia thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện chỉ số GII cấp quốc gia. Cụ thể, chỉ số GII là chỉ số đo lường ở quy mô quốc gia, nên khi áp dụng vào từng địa phương thì sẽ không có số liệu thống kê tương đương. Đồng thời, phương pháp đánh giá theo quy chuẩn quốc tế còn mới lạ, dẫn đến những điểm không phù hợp với cấp địa phương của Việt Nam.

Trước tình hình đó, năm 2022, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) và các cơ quan liên quan xây dựng Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII) và thí điểm triển khai ở 20 tỉnh/thành phố với đại diện ở tất cả các khu vực, vùng miền địa phương. Trong đó, ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có tỉnh Cần Thơ, Đồng Tháp và Bến Tre tham gia thí điểm.

So sánh giữa hai chỉ số GII và PII cho thấy: chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) đánh giá dựa trên 80 tiêu chí, còn bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương của Việt Nam lại đánh giá dựa trên 51 tiêu chí được lựa chọn theo cấu trúc của GII và căn chỉnh phù hợp với các địa phương.

Về cấu trúc và hệ thống các tiêu chí của GII và PII đều được chia thành 7 trụ cột chính. Bao gồm: 5 trụ cột đầu vào phản ánh những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - (Thể chế; nguồn nhân lực và nghiên cứu; cơ sở hạ tầng; trình độ phát triển của thị trường và trình độ phát triển kinh doanh) và 02 trụ cột đầu ra, phản ánh kết quả tác động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào phát triển kinh tế - xã hội (sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ, tác động).

Năm 2023, Chính phủ chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ triển khai chính thức PII  trên phạm vi toàn quốc. Trong quá trình đó, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ hỗ trợ các địa phương trong việc tìm hiểu phương pháp, cách tính toán, ý nghĩa của các chỉ số xếp hạng và cách thức thu thập, cung cấp thông tin phục vụ đánh giá, xếp hạng.

Sở Khoa học và Công nghệ đã  chủ trì phối hợp với các Sở, ban, ngành liên quan triển khai thực hiện cung cấp và tổng hợp dữ liệu, hồ sơ minh chứng Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo tỉnh Trà Vinh năm 2023 đạt được một số kết quả như sau: đã ban hành 06 văn bản, tổ chức 02 cuộc họp trực tuyến và 01 cuộc trực tiếp với các Sở ngành, địa phương liên quan.

Về thu thập dữ liệu và hồ sơ minh chứng, Sở Khoa học và Công nghệ nhận được báo cáo dữ liệu, thông tin, hồ sơ minh chứng của 12/12 Sở, ban, ngành trên địa bàn tỉnh và đã triển khai cập nhật 13 chỉ số và số liệu kinh tế xã hội theo mẫu Phiếu thu thập dữ liệu cho Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương trên phần mềm: http://ee.kobotoolbox.org/x/yEH0GZ9j do Học viện Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo cung cấp. Qua kết quả tiến hành thu thập và tổng hợp dữ liệu, hồ sơ minh chứng cho thấy: lãnh đạo địa phương đã ban hành tổng cộng là 136 văn bản các loại liên quan đến 13 chỉ số của địa phương. Trong đó, Tỉnh ủy là 37 văn bản (tỷ lệ 27,2%), Hội đồng nhân dân là 23 văn bản (tỷ lệ 16,9%), UBND tỉnh là 76 văn bản (tỷ lệ 55,9%). Về từng chỉ số: chuyển đổi số có 33 văn bản (tỷ lệ 24,2%); triển khai thực hiện Chiến lược KHCN và ĐMST đến 2030 có 15 văn bản (tỷ lệ 11%); hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ có 12 văn bản (tỷ lệ 8,8%);....

Về tiến độ thực hiện: ngày 7/8/2023, Sở Khoa học và Công nghệ đã tiến hành cập nhật cung cấp dữ liệu và hồ sơ minh chứng lên hệ thống phần mềm và có báo cáo gởi UBND tỉnh, Bộ Khoa học và Công nghệ (Báo cáo số 265/BC-SKHCN ngày 7/8/2023). Đến thời điểm này, Sở Khoa học và Công nghệ chưa nhận được ý kiến phản hồi về việc thẩm định kết quả của cơ quan thường trực tính toán Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo -PII (Học viện KHCN và ĐMST- Bộ Khoa học và Công nghệ).

 Qua hơn 01 tháng triển khai cho thấy: dù đây là nhiệm vụ mới triển khai lần đầu với tính chất quan trọng, đa ngành phối hợp nhưng lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ và các Sở, ban, ngành đã rất quan tâm chỉ đạo, tích cực, chủ động trong phối kết hợp thực hiện (với 6 văn bản ban hành; 03 cuộc họp; thành lập tổ giúp việc đầu mối của các sở ngành; số lượng văn bản cần số hóa nhiều;....). Ngoài ra, địa phương cũng nhận được sự hỗ trợ, hướng dẫn tích cực, nhiệt tình về nghiệp vụ, tư vấn kỹ thuật cập nhật online,... từ các chuyên gia đầu mối của Bộ Khoa học và Công nghệ. Từ đó, giúp Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Trà Vinh triển khai công tác thu thập dữ liệu và hồ sơ minh chứng phục vụ tính toán Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo năm 2023 cơ bản đúng tiến độ với kết quả khả quan, đáng khích lệ.

(có tham khảo bài viết Áp dụng bộ chỉ số đổi mới sáng tạo địa phương trên toàn quốc | TheLEADER)

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         ThS Nguyễn Tấn Đức

                   (Trung tâm Thông tin, Thống kế KHCN và Đổi mới sáng tạo

                 - Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Trà Vinh)